Nghiên Cứu Mối Tương Quan Giữa Hiệu Quả Hoạt Động Của Công Ty Cổ Phần Và Cơ Cấu Cổ Đông Lớn

NGHIÊN CỨU MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN VÀ CƠ CẤU CỔ ĐÔNG LỚN

ThS. Phạm Quốc Việt

Giữa cơ cấu cổ đông lớn và hiệu quả công ty cổ phần tồn tại hai hiệu ứng: hiệu ứng ngăn chặn và hiệu ứng hội tụ. Việc tìm ra cơ cấu cổ đông phù hợp có ý nghĩa rất lớn không chỉ cho các cơ quan quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp, mà còn giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp và nhà đầu tư trong việc ra quyết định kinh doanh và đầu tư của mình.

Qua việc thiết lập và kiểm chứng phương trình hồi quy về tương quan giữa hiệu quả công ty (ROE) và cấu trúc sở hữu cổ đông lớn tại các công ty niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM trong giai đoạn 2006 - 2007, tác giả rút ra được một số kết luận sau:

Tỷ lệ sở hữu cổ đông lớn nhà nước và tỷ lệ sở hữu tư nhân lớn trong nước không có tương quan có ý nghĩa với hiệu quả công ty;

Tỷ lệ sở hữu cổ đông lớn nước ngoài có tương quan âm với hiệu quả công ty, tuy nhiên đối với các nhóm công ty có hiệu quả kinh doanh cao, hoặc tỷ trọng đầu tư tài chính quá khứ cao, thì tương quan này không có ý nghĩa;

Tỷ lệ sở hữu cổ đông lớn nước ngoài có tương quan âm với tỷ lệ sở hữu nhà nước, tỷ lệ sở hữu cổ đông lớn trong nước và có tương quan dương với vốn hoá công ty.

1. Đặt vấn đề

Trong xu hướng đổi mới doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và tự do hoá các giao dịch vốn của Việt Nam, vấn đề mà Nhà nước quan tâm là mức độ chi phối của sở hữu nhà nước trong cơ cấu chủ sở hữu các doanh nghiệp, và tỷ trọng sở hữu nước ngoài tối đa trong các công ty cổ phần.

Quy định chung hiện nay là tỷ lệ sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài trong một công ty niêm yết là không quá 49% vốn cổ phần có quyền biểu quyết (riêng đối với ngành ngân hàng, tỷ lệ này là 30%); và đối với sở hữu nhà nước, trong một số ngành nghề, địa bàn cần chi phối thì tỷ lệ sở hữu nhà nước chi phối được hiểu là trên 50%.

Tuy nhiên, cho đến nay ở Việt Nam, chưa có nghiên cứu định lượng nào kiểm tra việc duy trì tỷ lệ quy định như vậy có giúp gia tăng hiệu quả hoạt động của công ty hay không. Việc xác định một tỷ lệ phù hợp, chẳng hạn tỷ lệ sở hữu tối ưu của nhà nước ở mức 35%, sẽ giúp tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính của xã hội bằng việc thoái vốn nhà nước khỏi các công ty cổ phần để điều chuyển cho mục đích sử dụng công cộng mà vẫn đảm bảo hiệu quả hoạt động của các công ty này.

Giả thiết được đề nghị trong nghiên cứu này là:

Tỷ lệ sở hữu nhà nước không có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của công ty niêm yết

Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài và tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư tư nhân lớn trong nước có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của công ty niêm yết.

Mục tiêu nghiên cứu: nghiên cứu mối